دولت به دلیل کنترل تورم کالاهای وارداتی شرایطی را فراهم کرده است که واردکنندگان علاوه بر دریافت ارز یارانه ای 4200 تومانی برای کالاهای اساسی، به طور عمومی از پرداخت حقوق ورودی گمرک نیز به صورت یارانه ای بهره مند می شوند.
محاسبات منعکس شده نشان می دهد که دولت به این ترتیب از حدود 50 هزار میلیارد تومان درآمد طی امسال چشم پوشی کرده است. ضمن این که نتیجه مورد انتظار برای کاهش قیمت کالاها نیز در بازار حاصل نشده است.
عمده درآمد دولت بابت واردات کالا، مربوط به حقوق ورودی گمرک، مالیات ارزش افزوده است که از ارزش ریالی کالاهای وارداتی دریافت می شود. در این میان، این نکته قابل اهمیت می شود که ارزش یک کالای وارداتی با چه نرخ ارزی محاسبه شود؟ ارز 4200 تومانی، نیمایی یا آزاد؟
در این باره گزارش فارس که پیشتر نیز به نقل از یک کارشناس امور گمرک منعکس شده، نشان می دهد دولت پس از نوسان ارزی در سال 97، ارزش کالاهای گمرکی را بر اساس نرخ ارز 4200 تومانی محاسبه می کند و مبلغ حاصل را مبنای محاسبات بعدی برای اقلام یادشده قرار می دهد. بدین ترتیب اگر نرخ ارز بازار را حدود 12 تا 13 هزار تومان در نظر بگیریم، ملاحظه می شود که ارزش کالاهای وارداتی به یک سوم کاهش می یابد.
محاسبات این گزارش در نهایت نشان می دهد، 1- با فرض گرفتن مابه التفاوت نرخ ارز 8500 تومان نیمایی با نرخ ارز 4200 تومانی، 2- فرض گرفتن حجم واردات 42 میلیارد دلاری طی امسال مانند سال قبل و 3- اختصاص 14 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی طی امسال، درآمدهای دولت در مجموع سه قلم حقوق ورودی، مالیات ارزش افزوده و مالیات علی الحساب 4 درصدی و به دلیل افت ارزش محاسباتی کالاهای وارداتی، جمعاً حدود 50 هزار میلیارد تومان، کاهش خواهد یافت.این در شرایطی است که بررسی های صورت گرفته نشان می دهد برخی کالاها که هزینه های گمرکی آن ها با ارز 4200 تومانی محاسبه شده، عملاً در بازار خرده فروشی در قیمتی نزدیک به قیمت متناسب با هزینه های گمرکی با نرخ نیمایی معامله می شود.
علت این مسئله این است که به عنوان مثال، فروشنده و خریدار کالاهای نهایی تولید شده از نهاده های وارداتی، بی توجه به آن که نهادههای وارداتی مورد استفاده در تولید از تخفیف گمرکی استفاده کرده است یا خیر و با توجه به درصد افزایش نرخ ارز اقدام به خرید و فروش کرده اند. بنابراین باید گفت هدف دولت برای کاهش قیمت کالاهای وارداتی نیز محقق نشده و این خود، برگ سیاه دیگری در کارنامه ناموفق ارز 4200 تومانی است.