به گزارش سرویس بین الملل آرنا ، علی رغم همه شایعاتی که این روزها پیرامون خاورمیانه مطرح است، یک چیز مشخص و قطعی است؛ موقعیت استراتژیک خاورمیانه در حال تغییر است. اما این تغییر چیست و به چه سمتی می‌رود؟
برخی رسانه‌های غربی و صهیونیستی سعی در اثبات این امر دارند که این تغییر را به عقب نشینی ایران از سوریه و مواضعش در عراق ربط دهند؛ در حالیکه شواهد نشان می‌دهد این تغییر هیچ ربطی به عقب نشینی ایران ندارد. تحولات سوریه بسیار عمیق تر جدی تر است و محدود به یک کشور یا گروه نمی‌شود. بد نیست در این گزارش مروری به تغییرات احتمالی خاورمانه داشته باشیم.
ادعای غربی؛ ایران از سوریه عقب نشینی کرده است
ابتدا بهتر است از ادعای غربی‌ها شروع کنیم. تحولات اخیر سوریه باعث شده بسیاری از رسانه ها و مقامات غربی ادعای جدیدی را داشته باشند. وبگاه‌های خبری از این گفتند که با ابتنا به برخی شواهدی اسرائیل تصمیم گرفته مواضع و راهبرد خود را در خاورمیانه به خصوص سوریه تغییر دهد. ابتدا نیوزویک بود که در یک مقاله از تغییر استراتژی اسرائیل گفت. این وبگاه تاکید کرد که با توجه به شهادت سردار قاسم سلیمانی و نیز تحولات سوریه، اسرائیل قصد دارد راهبرد خود را از حالت دفاعی به هجومی تغییر دهد(اینجا بخوانید). این مقاله اواسط اسفندماه سال گذشته منتشر شد و از این جهت می‌تواند یک پیش بینی تلقی شود. پیش بینی که بعدا مشخص شد حداقل در برخی جهات، خیلی هم غلط نیست.
چندی پیش نفتالی بنت (وزیر دفاع رژیم صهیونیستی) نیز این مساله را تایید کرد و گفت اسرائیل باید موقعیت خود را از حالت دفاعی به هجومی تغییر دهد. طبق گزارش برخی رسانه‌ها، رژیم صهیونیستی سعی دارد از طریق برخی اقدامات خرابکارانه و پیشرو مواضع خود را در سوریه قوی تر کند و به خصوص حضورش در بلندی های جولان را توجیه کند. حملات هوایی اخیر اسرائیل در سوریه به خوبی این رای را تایید می‌کند.
شواهد دیگر
از طرف دیگر، موقعیت استراتژیک مهم دیگر که ایران در آن فعالیت دارد یعنی عراق؛ نیز تحولات بسیاری دراین مدت داشته است. انتخاب دولت الکاظمی باعث شد ایران تا حدی نسبت به این منطقه آرامش داشته باشد. طبق گفته وبگاه نشنال، انتخاب الکاظمی باعث شد هم ایران و هم آمریکا نسبتا راضی بوده و از حساسیتشان نسبت به عراق بکاهند
از طرف دیگر، در این مدت برخی رسانه‌های غربی و عربی از این گفتند که ولادیمیر پوتین(رئیس جمهور روسیه) سعی دارد موضعش را در سوریه تغییر دهد و در یک حرکت خلاف پیش بینی، ترکیه را هم وارد بازی کند
این اتفاقات همگی باعث شد بسیاری بر این باور باشند که استراتژی ایران درمنطقه تغییر کرده و به خصوص از حالت هجومی به حالت دفاعی تغییر داده است.
با این حال، برخی شواهد دیگر نشان می‌دهد که چنین تحلیلی درست نیست.
سفر سرلشگر باقری به سوریه و به هم خوردن تحلیل‌ها
سفر راهبردی سرلشگر باقری به سوریه مهمترین شاهدی بود که خط بطلانی بر تحلیل بالا می‌کشید. رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در سفرش به سوریه تاکید کرد که تا زمانی که دولت سوریه بخواهد ایران به همکاری هایش ادامه می‌دهد. سرلشگر باقری تاکید کرد که ایران سامانه های هوایی سوریه را تقویت خواهد کرد. او در این زمینه گفت: “هر چه هزینه پایداری بالاتر برود با این حال، کمتر از هزینه تسلیم شدن است.”
سفر سرلشگر باقری در این برهه زمانی معنای بسیار زیادی داشت. سفر این مقام برجسته نظامی جمهوری اسلامی ایران به سوریه بدین معنا بود که علی رغم تبلیغات اسرائیل تا زمانی که سوریه تمایل داشته باشد ایران دراین کشور ودرکنار ملت ودولت سوریه باقی خواهد ماند.
همچنین، یک توافقنامه نظامی بین ایران و سوریه و تایید ضمنی آن توسط روسیه به خوبی نشان داد که ایران قصد عقب نشینی از سوریه را ندارد.
روابط بالا و پایین اردوغان و ترامپ؛ تحولی دیگر در سوریه
نکته مهم دیگر در خاورمیانه جایگاه نیروهای آمریکایی و ترکیه است. کنث مک کنزی(فرمانده سنتکام) کمی قبل به سوریه سفر و با نیروهایش دیدار کرد. او در این دیدار به ترکیه نشان داد که آمریکا قصد ندارد سوریه را به طور کامل رها کند. این در حالی است که چندی پیش دونالد ترامپ به رئیس جمهور ترکیه قول داده بود که سوریه را ترک کرده و اردوغان و نیروهایش می توانند به نمایندگی او، در مناطق نفت خیز غالبا کرد نشین شمالی و شرقی مستقر شوند. با این حال، عمل نکردن به این وعده و به خصوص عملیات نظامی ناموفق ترکیه در شمال سوریه باعث شد روابط اردوغان و واشنگتن بیش از پیش شکرآب شود. هم اکنون نیروهای ترکیه و آمریکایی در شمال سوریه حضور دارند و به همراه نیروهای کرد بومی این منطقه را خاص تر و ملتهب تر از هر منطقه دیگر کرده اند.
تغییر نقشه سوریه؛ جنگ جدید یا صلح؟
با وجود همه این تحولات، خاورمیانه(به خصوص سوریه) و معادلاتش در حال تغییر است. آمریکا تصمیم گرفته بار دیگر به سوریه بازگردد؛ ترکیه که میهمان ناخوانده جدیدی است قصد خروج از این منطقه را ندارد. روسیه همچنان سعی دارد بازیگر اصلی صحنه باشد. کردها هنوز هم فعال و مسلح هستند. اسرائیل استراتژی خود را تغییر داده و از حالت دفاعی به هجومی درآمده است؛ ایران هم با قرارداد جدیدش با ارتش سوریه نشان داد قصد عقب نشینی و رها کردن دولت سوریه را ندارد.
این تحولات چه چیزی را نشان می‌دهد؟ وبگاه انگلیسی اکسپرس در گزارشی مدعی است که شاید این تغییرات مقدمه یک جنگ باشد. نویسنده مقاله اکسپرس به نقل از ژنرال مک کنزی(فرمانده سنتکام) می‌گوید که آمریکا به خصوص از سکوت فعلی ایران و آرامشش ترسیده است. مک کنزی در گفتگوی اخیرش با وبگاه بلومبرگ گفته که ایران همچنان قصد دارد انتقام شهادت سردار قاسم سلیمانی را از آمریکا بگیرد و معمولا بعد از آرامش های این چنینی یک طوفان در راه است.
اکسپرس تاکید دارد که اوج گیری اختلافات سیاسی ایران و آمریکا احتمال چنین درگیری را بیشتر می‌کند و اگر تحولات در منطقه به سمتی برود که اشتباها یک تنش پیش بیاید، شاید دیگرنتوان از درگیری گروههای مختلف اجتناب کرد.
با این حال، اختلاف ایران و آمریکا فقط یک وجه قضیه است. اختلاف ترکیه و آمریکا، عدم موضع گیری دقیق روسیه در این تحولات، قدرت گیری بیشتر ارتش، فعالیت کردها و به خصوص تغییر راهبرد رژیم صهیونیستی همه و همه شاخص هایی هستند که می‌توانند سوریه را مجددا تبدیل به یک منطقه جنگی کنند. اکنون سوال این است: آیا تحولات سوریه و شکل گیری استراتژیک آن به صورت نرم و بدون خون ریزی شکل می‌گیرد یا نه؛ این تحول، آمیخته با جنگ و خشونت خواهد بود؟
↓در شبکه های اجتماعی به آرنا نیوز بپیوندید↓
